Wat is ubuntu?
Het begrip 'ubuntu' komt van het Zulu-gezegde: “umuntu ngumuntu ngabantu” of “een mens wordt pas een mens door andere mensen”. We zijn wie we zijn doordat we worden gezien, doordat de mensen om ons heen ons als persoon respecteren en erkennen. Voor het “ik denk dus ik ben” van Descartes in Europa is het Afrikaanse “ik ben omdat wij zijn” een prachtig alternatief.
De kern van ubuntu wordt misschien het best duidelijk in een gezegde in het Noord-Sotho: 'Feta kgomo o tshware motho'. Dit betekent: ‘Indien iemand voor een beslissende keuze staat tussen zijn eigen welzijn en het beschermen van het leven van een ander, dan moet hij kiezen voor de bescherming van het leven’.
Het begrip ‘ubuntu’ bestaat uit twee delen: ‘ubu’ en ‘ntu’. ‘Ubu’ zou je kunnen opvatten als het alles omvattende, dat wat alles omwikkelt. ‘Ubu’ is het universum. Het is het geheel, de eenheid van alles. ‘Ntu’ is het ontwikkelen, het ontvouwen van het universum door de mens. Binnen het begrip ‘ubuntu’ besloten ligt de spanning tussen omwikkeld zijn en ontwikkelen, tussen omvat zijn en ontplooien. Door het ontplooien van het universum komt energie vrij, levenskracht, spiritualiteit.
Hier wordt een basisprincipe verondersteld: de ander staat hoger dan ik, vooral wanneer zijn leven in gevaar is. Als ik jou als mens behandel, word ook ik méér mens.
“Ik ben omdat wij zijn” klinkt als: “kennen en gekend worden”, maar de manier van naar mensen kijken volgens ‘ubuntu’ is essentieel anders dan de manier waarop wij dit in onze samenleving doen. Er is een onderscheidend andere relatie tussen de gemeenschap en het individu. In Nederland lijkt deze relatie zich te laten leiden door economische principes die nog steeds gebaseerd zijn op het verhogen van het bruikbaarheidsgehalte van de geïndividualiseerde productiefactor mens. De economische waarde ‘employability’ scoort in de ogen van velen hoger dan de menselijke waarde ‘welbevinden’.
Wat essentieel is van ‘ubuntu’ is de fundamenteel andere zienswijze op de waarde van de individuele mens. Ligt bij ons de nadruk op het optimaliseren van het individu, van het ego, bij ‘ubuntu’ geldt: mijn waarde wordt bepaald door mijn betekenis voor anderen. In de literatuur over Afrikaanse filosofie staat de mens in het middelpunt van het denken. De mens wordt echter niet primair als individu beschouwd, maar als individu in de gemeenschap. De menselijke gemeenschap(pen) zijn ingebed, staan in een permanent contact en wisselwerking met de natuurlijke omgeving. En de natuurlijke omgeving maakt deel uit van de natuur als geheel, de kosmos of het geheel van de aarde en de hemel.
Bron: www.ikbenomdatwijzijn.info (geraadpleegd 23 maart 2013)
De kern van ubuntu wordt misschien het best duidelijk in een gezegde in het Noord-Sotho: 'Feta kgomo o tshware motho'. Dit betekent: ‘Indien iemand voor een beslissende keuze staat tussen zijn eigen welzijn en het beschermen van het leven van een ander, dan moet hij kiezen voor de bescherming van het leven’.
Het begrip ‘ubuntu’ bestaat uit twee delen: ‘ubu’ en ‘ntu’. ‘Ubu’ zou je kunnen opvatten als het alles omvattende, dat wat alles omwikkelt. ‘Ubu’ is het universum. Het is het geheel, de eenheid van alles. ‘Ntu’ is het ontwikkelen, het ontvouwen van het universum door de mens. Binnen het begrip ‘ubuntu’ besloten ligt de spanning tussen omwikkeld zijn en ontwikkelen, tussen omvat zijn en ontplooien. Door het ontplooien van het universum komt energie vrij, levenskracht, spiritualiteit.
Hier wordt een basisprincipe verondersteld: de ander staat hoger dan ik, vooral wanneer zijn leven in gevaar is. Als ik jou als mens behandel, word ook ik méér mens.
“Ik ben omdat wij zijn” klinkt als: “kennen en gekend worden”, maar de manier van naar mensen kijken volgens ‘ubuntu’ is essentieel anders dan de manier waarop wij dit in onze samenleving doen. Er is een onderscheidend andere relatie tussen de gemeenschap en het individu. In Nederland lijkt deze relatie zich te laten leiden door economische principes die nog steeds gebaseerd zijn op het verhogen van het bruikbaarheidsgehalte van de geïndividualiseerde productiefactor mens. De economische waarde ‘employability’ scoort in de ogen van velen hoger dan de menselijke waarde ‘welbevinden’.
Wat essentieel is van ‘ubuntu’ is de fundamenteel andere zienswijze op de waarde van de individuele mens. Ligt bij ons de nadruk op het optimaliseren van het individu, van het ego, bij ‘ubuntu’ geldt: mijn waarde wordt bepaald door mijn betekenis voor anderen. In de literatuur over Afrikaanse filosofie staat de mens in het middelpunt van het denken. De mens wordt echter niet primair als individu beschouwd, maar als individu in de gemeenschap. De menselijke gemeenschap(pen) zijn ingebed, staan in een permanent contact en wisselwerking met de natuurlijke omgeving. En de natuurlijke omgeving maakt deel uit van de natuur als geheel, de kosmos of het geheel van de aarde en de hemel.
Bron: www.ikbenomdatwijzijn.info (geraadpleegd 23 maart 2013)